صنایع و معادن
صنایع استان سیستان و بلوچستان به دو دسته صنایع دستی و صنایع کارخانه ای تقسیم می شوند. صنایع دستی در بین ایلات و عشایر استان؛ موقعیت مهمی دارد و از لحاظ تأمین درآمد، پس از کشاورزی و دام داری در رتبه سوم اهمیت قراردارد. حصیربافی، قالی بافی، سوزن دوزی، چادربافی، پشتی بافی، خامه دوزی، سفره بافی، جوال بافی، نمد مالی و سکه دوزی مهم ترین صنایع دستی عشایر سیستان و بلوچستان هستند. انواع صنایع کارخانه ای چون: صنایع غذایی، نساجی، پوشاک و صنایع شیمیایی؛ بیش تر در اطراف زاهدان و شهرهای بزرگ فعالیت دارند. سایر صنایع استان بیش تر مشتمل برکارگاههای فلزکاری، ریخته گری، ساخت لوازم خانگی و تانکر سازی است. صنایع شیلات و ماهی گیری نظیر پرورش میگو و ماهی نیز در سواحل دریای عمان در سیستان رایج است. معادن کشف شده استان سیستان و بلوچستان عبارتند از: معدن مس در شمال باختری زاهدان با ذخیره ای بیش از 15 میلیون تن، معدن کرومیت در نواحی خاش و معدن منگنز در منطقه کوتیج. از دیگر معادن مهم استان، معادن سنگ مرمر، سنگ آهک، تراورتن و شن و ماسه سیلیسی را می توان نام برد. هم چنین دریای عمان یکی از منابع بسیار غنی نمک است. استخراج نمک ازآب دریا همواره در روستاهای ساحلی رایج بوده است و زمینه بسیار ارزان و مناسبی برای گسترش آن وجود دارد.
کشاورزی و دام داری
مهم ترین محصول منطقه سیستان و بلوچستان گندم است که درصد قابل توجهی از زمینهای زیرکشت را به خود اختصاص داده است. بعد از گندم، جو بیش ترین سطح زیر کشت را دارد. از جمله محصولات دیگر این منطقه، یونجه، توتون، کنجد و محصولات جالیزی و سبزیجات را می توان نام برد. زراعت در بلوچستان برخلاف آن چه ظاهراً به نظر می رسد، امکانات بالقوه زیادی برای رشد دارد. شرایط آب و هوایی مناسب برای رشد و پرورش گیاهان منطقه گرمسیری و آب و هوای متنوع، امکان کشت و برداشت مکرر یک محصول در فصول مختلف را فراهم نموده است.
گندم با سیلاب های بهاری آبیاری می شود و بازده محصول آن ها نسبت به عمل کرد کل کشور از وضعیت خوبی برخوردار است. جو نیز به صورت آبی در بیش تر مناطق و به صورت دیم در چابهار، ایرانشهر و سراوان کشت می شود و بیش تر به مصرف دام های مختلف می رسد. برنج نیز درزمین های کوه پایهای و در مسیر رودخانه ها کشت می شود. در مناطقی که در سال دوبار محصول برداشت می شود، محصول دیم؛ غالبا برنج است.
علاوه بر محصولات فوق، یونجه نیز به عنوان مهم ترین منبع غذایی دام ها در بلوچستان کاشته می شود. بخش دیگری از فعالیت های کشاورزی استان سیستان و بلوچستان را باغ داری تشکیل می دهد که مهم ترین محصول آن انگور است. بیش ترین درصد تاکستان های استان در منطقه سیستان قرار دارد. از سایردرختان میوه، می توان به انار، انجیر، توت، سیب، مرکبات و موز اشاره کرد. هم چنین درختان انبه، پاپایا (خربزه درختی)، نارگیل، زیتون خوراکی، چیکو، کائوچو و نیشکر نیز در شرایط آب و هوایی این استان رشد می کنند. محصول باغ های بلوچستان در دره های کوهستانی متمرکز شده و درختانی چون خرما، غالب زمین های زراعی را محصور نموده است.
حیات وحش و مناطق حفاظت شده
در استان سیستان و بلوچستان زندگی جانوری در مناطق حفاظت شده، تالاب ها و دریاچه ها جریان دارد. حیات وحش منطقه ی حفاظت شده باهو کلات (گاندو) از ارزش های زیست محیطی برخوردار است. این منطقه مأمن تمساح تالابی و منحصر به فرد ایرانی است که در آبگیر های کم عمق مسیر رودخانه زندگی می کند. این حیوان در مواقع خشکی تا چند متر در زیر آبگیرها نقب زده و در داخل آن ها زندگی می کند. هم چنین شرایط خاص اکوسیستم رودخانه ای این منطقه امکانات زندگی نوعی ماهی عجیب به نام کوهی گل خور با نام علمی PerioPhthalinuse فراهم آورده است که قادر به زیست در آب های کم عمق و بستر گلی رودخانه هاست.
اقدامات حفاظتی سازمان حفاظت محیط زیست در مورد نواحی پیرامون باهوکلات به منظور حفظ بخش نمونه ای از گیاهان بلوچی ( که تا حدودی بیابانی- سندی است) و نیز جاندارانی که با اقلیم و گیاهان مزبور ارتباط زیستی دارند، ضروری است. این جانداران عبارت اند از: جبیر، سنجاب نخلی شمالی، راسوی خاکستری هندی، هوبره، دراج، سوسمار و بسیاری از انواع پرندگان که خاص شبه قاره هند است. خط ساحلی دریای عمان که مرز جنوبی این منطقه را تشکیل می دهد، ناحیه قشلاقی پرندگان آبزی است و نیز محل مهمی برای تخم گذاری لاک پشت سبز دریایی به شمار می آید.
منطقه حفاظت شده هامون نیز از مهم ترین مناطق حفاظت شده ی استان به شمار می رود. این منطقه با 201062 هکتار وسعت شامل: دشت هامون، دریاچه یا تالاب هامون و رودخانه هیرمند می شود. اهمیت این منطقه بیش تر به دلیل زیست گاه انواع حیات وحش، امکان پرورش ماهی ، وجود انواع پرندگان و تأمین علوفه دام ها از نیزارها و استفاده از نی ها جهت حصیر بافی است. پرندگان و جانوران وحشی این منطقه عبارت اند از : پلیکان و فلامینگو، پرندگان مهاجر آبی، تیهو، زنگوله بال ، کورکر ( باقرقره) ، خرگوش، شغال، کفتار، کاراکال، یوزپلنگ، گراز و آهو. مراتع و نیزارهای اطراف دریاچه اغلب اوقات سرسبز و متراکم هستند و زیبایی خیره کننده ای به این منطقه می بخشند. این اکوسیستم یکی از زیباترین تالاب های ایرانی است.
منطقه حفاظت شده بزمان نیز یکی از مهم ترین مناطق حفاظت شده ی استان سیستان و بلوچستان است. این منطقه، منطقه کوهستانی بزمان، تپه ماهورها و دشت های اطراف این کوه را در بر می گیرد. این منطقه دارای کوهی نسبی مرتفع با دره های آب شیرین و پوشش گیاهی نسبتاً مناسب است. جوامع گیاهی مشرف بر دامنه ها خرزهره، داز، قیچ ، درمنه و انواع گون است. حیوانات وحشی که در این منطقه زندگی می کنند عبارتند از: کبک ، کبک چیل، تیهو، دراج، خرگوش، کل، بز، قوچ، میش. علاوه بر گونه های مختلف وحوش یادشده، نوعی خرس سیاه آسیایی که کوچک تر از خرس قهوه ای است؛ در سیستان و بلوچستان زندگی می کند. دهانه ی غارهایی که به احتمال زیاد می توان وجود خرس سیاه نیز به زحمت می تواند داخل آن شود، به همین دلیل دسترسی انسان به حیوان و عبور آن از این گونه غارها ، کار ساده ای نیست.
کوه های سیاه بزمان، بیرک، تفتان، سراوان، اطراف خاش، کارواندر، اسفندک و تپه ماهورهای اطراف رود ماشکل از جمله زیستگاه های اصلی این گونه خرس به شمار می آید.
پوشش گیاهی این مناطق زیستگاه مناسبی برای گونه در معرض انقراض و با ارزش خرس سیاه در این ارتفاعات فراهم آورده است. پوشش گیاهی غالب زیستگاه های خرس در این منطقه شامل: ارجن، کهور، کنار، داز، خرما، زرشک، زارچ، زالزالک، گز، توسکا، زیتون وحشی، انواع گون، درمنه، اورس، بید، تنگس، نسترن وحشی که میوه بیش تر این درختان، غذای عمده خرس های سیاه را تشکیل می دهد. (خرس ها به خرما و داز علاقه ای وافر دارند) پرنده زیبایی به نام مینا با رنگ های سبز، آبی و سبز قبا نیز در بلوچستان به وفور یافت می شود. این پرنده به اندازه سار معمولی است و به سهولت اهلی می شود و بعضی از کلمات را مانند طوطی ادا می کند.